Tempus u Crnoj Gori

Ključni trenutak koji je označio početak Tempusa III u Crnoj Gori je činjenica da se to preklopilo sa početkom reforme visokog obrazovanja u Crnoj Gori, dodatnim interesovanjem za Bolonjski process i sprovođenje  njegovih principa. Naime, Evropska komisija je usmjerila Tempus III prema Bolonjskom procesu i podršci reforme visokog obrazovanja u skladu sa Bolonjskim principima. Ministarstvo prosvjete i nauke je odlučilo da podrži ovakav okvir i to je bio korak naprijed prema harmonizaciji politike razvoja  visokog obrazovanja u EU i nacionalnog koncepta visokog obrazovanja u Crnoj Gori. Nadležni organi u Crnoj Gori  su se složili da Tempus prioritete  usmjere na podršku sprovođenja  Bolonjskog procesa. Evropska komisija i Ministarstvo prosvjete i nauke su zajednički radili na donošenju prioriteta.
Potpisivanjem Bolonjske deklaracije u septembru 2003 na Ministarskoj konferenciji u Berlinu, Crna Gora se zvanično pridružila pan-evropskoj inicijativi koj je imala kao krajnjicilj stvaranje Evropskog prostora visokog obrazovanja do 2010.

Ustanove visokog obrazovanja sa sjedištem u Crnoj Gori učestvuju u Tempus programu od 2001. godine.

Usvajanjem  novog zakona o visokom obrazovanju u oktobru 2003, stvorena je pravna osnova i rad na sprovođenju Bolonjskog procesa je počeo. Ovaj zakon je takođe urađen uz podršku Tempus projekta “Razvoja modela upravljanja univerzitetom na Univerzitetu Crne Gore”.

Ciljevi Tempusa su realizovani kroz zajedničke Evropske projekte (čiji je cilj bio revizija krikuluma i modernizacija studijskih programa, nastavnih metodologija itd.), Strukturne komplementarne projekte (koji su obezbijedili okvir za kratkoročne odgovore za posebne potrebe Crne Gore) i pojedinačni grantovi za mobilnost (koji su obezbijedili profesorima i studentima da provedu određeni period u zemljama EU i razmijene iskustva, naprave predloge projekata, učestvuju u posebnim događajima kao što su konferencije, kongresi isl.).

U Toku Tempusa III finansirani zajednički  projekti pokrivali su različite oblasti, kao što su ekonomija i menadžment, elektrotehnika, informacione tehnologije, medicina, prirodne nauke, pravo, obrazovanje i obuka nastavnika, multidisciplinarni projekti. U pogledu upravljanja univerzitetom, projekti su bili usmjereni na osiguranje kvaliteta u visokom obrazovanju, razvoj strateškog plana upravljanja univerzitetom, međunarodne odnose itdl.

Godišnji budžet za Crnu Goru je 0,5 miliona eura.Ukupni budžet Tempusa III, koji je bio korišćen u Crnoj Gori, iznosi oko 3 miliona eura za period od šest godina.Iskorišćenost godišnjeg budžeta je gotovo 95%.

Među projektima  razvoja kurikuluma važno je pomenuti neke od glavnih projekata koji su dali oprinos u ovoj oblasti: jedan projekat je doprinio reviziji i poboljšanju dodiplomskih studija na Ekonomskom fakultetu (“Pobiljšanje dodiplomskih poslovnih studija u Saveznoj Republici Jugoslaviji”) i bio je prvi koji se bavio revizijom svih programa na dodiplomskom nivou na jednom fakultetu; projekat “Development of a BSc(Hons) Accounting and Finance Degree for the University of Montenegro” bio je namijenjen razvoju novih studijskih programa u računovodstvu i finansijama; projekat “Revidirani i poboljšani predmeti u prirodnim naukama na Univerzitetu Crne Gore omogućio je reviziju kurikuluma na Prirodno – matematičkom fakultetu koja obuhvata matematiku, fiziku, biologiju i kompjuterske nauke. Elektrotehnički fakultet je bio uspješan u reviziji programa u oblasti primijenjenog kompjuterskog inženjerstva kroz projekat „Razvoj kurikuluma na diplomskim studijama primijenjenih kompjuterskih nauka i internacionalizacija FEE diplomskih studija“. Novi studijski program je uveden je kroz projekat „Uvođenje novog studijskog programa u primijenjenoj elektronici“. Projekat reforma sadržaja kurikuluma  za dodiplomsko obrazovanje u medicini na Univerzitetu Crne Gore“ značajno je doprinio reviziji studija na Medicinskom fakultetu, omogućavajući razvoj kapaciteta nastavnog osoblja, poboljšanju laboratorija, razmjeni studenata, itd. Svaki od ovih projekata razvoja kurikuluma može služiti kao primjer dobre prakse. Uprkos veoma ograničenom budžetu i veoma zahtjevnim aplikacionim formama Tempus je uspio da održi visoku opradanost i dobar odziv akademske zajednice. U pogledu upravljanja univerzitetom, projekti su  se fokusirali na osiguranje kvaliteta u visokom obrazovanju, upravljanje univerzitetom, razvoj strateških planova, međunarodne odnose, itd. U pogledu projekata strukturnih i komplementarnih mjera (SCMs), Ministarstvo prosvjete i nauke je bilo veoma uključeno, pošto je istaklo neka specifična pitanja visokog obrazovanja kroz ove mjere, uključujući pitanjapriznavanja – postizanje ciljeva Lisabonske konveencije o priznavanju, Nacionalni okvir kvalifikacija, nacionalni tim promotera Bolonje, međunarodne odnose na  Univerziteta Crne Gore, itd. Kao dio projekta o priznavanju („Razvoj ENIC-a u Crnoj Gori“) sprovedenog u saradnji sa partnerima iz Slovenije i Holandije, urađen je i u januaru 2008. godine u Skupštini Crne Gore usvojen Zakon o priznavanju i vrednovanju inostranih obrazovnih isprava. U pogledu Nacionalnog okvira kvalifikacija, Tempus projekat sproveden sa partnerima sa iz Njemačke i Letonije (CO41A06-2006 „Izrada nacionalnog okvira kvalifikacija u visokom obrazovanju u Crnoj Gori“) pomogao je Crnoj Gori upoređivanje iskustava sa dvije zemlje i izradu NOK-a za visoko obrazovanje. U 2008. godini Vada je usvojila strategiju za uspostavljanje NOK-a u Crnoj Gori. U skladu sa ovom strategijom urađen je 2010. godine Zakon o nacionalnom okviru kvalifikacija. Nacionalni okvir kvalifikacija je zasnovan na modelu Evropskog okvira kvalifikacija, obuhvata cjelokupno obrazovanje, i stvara mogućnost za uključivanje cjeloživotnog učenja u okvir. Svaki Tempus projekat reforme kurikuluma direktno ili indirektno je doprinio/ pomaže poboljšanju kvaliteta obrazovanja u odnosnoj oblasti, kroz poboljšanje nastavnih metodologija, izgradnju kapaciteta akademskog osoblja, studentsku mobilnost i priznavanje dijela studija u inostranstvu, razvoj nastavnih kapaciteta, uspostavljanje saradnje sa ustanovama visokog obrazovanja u EU i regionu, itd. Tempus IV je uveo nove elemente koji su omogućili ustanovama visokog obrazovanja da više misle o regionalnim odnosima i da obraćaju više pažnje na uspostavljanje jačih veza između visokog obrazovanja i društva u cjelini. Reforma kurikuluma ostaje visoko na listi prioriteta i Tempusu IV. Iako je značajno poboljšanje postignuto tokom Tempusa III u ovom pogledu, dalji napori su neophodni da bi se postiglo sljedeće: veća efikasnost studijskih programa,  temeljniji rad na definisanju ishoda učenja i raspodjela kredita, razvoj sistema osiguranja kvaliteta i uspostavljanje kulture osiguranja kvaliteta na ustanovama visokog obrazovanja , dalja poboljšanja u akreditacionim procesima i jačanje kapaciteta Savjeta za visoko obrazovanje, koji, između ostalog, funkcioniše kao akreditaciono tijelo u Crnoj Gori. Regionalni projekti podržani u okviru Tempusa IV i oni koji su trenutno u toku, fokusirani su na neke od najvažnijih aspekata visokog obrazovanja u Crnoj Gori, kao što su uspostavljanje jače saradnje između univerziteta i preduzeća, kao i jače veze između visokog obrazovanja i istraživanja. Ovim se bave projekti „Otvaranje univerziteta prema društvu – povezivanje obrazovanja, istraživanja i inovacija“ i „Stvaranje istraživačih i razvijenih kapaciteta za povećanje saradnje visokog obrazovanja i ekonomije“. Projekat „Odgovarajuće kompetencije u visokom obrazovanju i ekonomiji: od kataloga kompetencija do strategije i razvoja kurikuluma“ je namijenjen razvoju i unapredjenju metodologija i alata za ocjenjivanje poklapanja između vještina i kompetencija razvijenih na ustanovama visokog obrazovanja i onih koje traži tržište rada i, u skladu s tim, razvoj preporuka za prilagođavanje kurikuluma. Faultet za turizam i hotelijerski menadžment je uključen u ovaj projekat, što je važno zato što predstavlja jednu od strateških orjentacija države uopšte. Projekat „Uvođenje i sprovodjenje akademskih programa omladinskog rada u zajednici kroz povećanje inter-regionalne saradnje u zemljma zapadnog Balkana“, takođe se bavi važnim temama, koje će povećati saradnju između civilnog sektora i akademske zajednice,  uklanjajući kulturološke, jezičke, svojinske ili etničke barijere. Zbog činjenice što su ovo regionalni projekti, oni imaju mogućnost da istaknu zajedničke probleme, i pokušaju da pronađu zajedničko rješenje na regionalnom nivou. Budžet Evropske komisije za Tempus u Crnoj Gori je u potpunosti iskorišten u proteklom periodu.

Dodatna vrijednost Tempus programa je  što on stvara okvir za uspostavljanje intenzivne saradnje sa univerzitetima iz EU, razmjenu akademskog osoblja i studenata i usklađivanje sa novim trendovima u visokom obrazovanju.To omogućava Univerzitetu Crne Gore da pokrene nova partnerstva sa univerzitetima iz EU i za ponovno uspostavljanje i jačanje saradnje sa ovim univerzitetima.

Statistika

Broj projekata u kojima su jedna ili više ustanova iz Crne Gore učestvovale (kao koordinator, ugovarač ili partner)